Spis treści:
Zaburzenia czy też nadwrażliwość sensoryczna to swoiste upośledzenie procesów zachodzących w układzie nerwowym, wskutek których powstają wrażenia zmysłowe (smakowe, węchowe, słuchowe, wzrokowe i wiele innych). Wrażenia te są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania, ponieważ wywołują one określone reakcje, takie jak reakcja ruchowa czy myślowa. Gdy mechanizm organizacji wrażeń zmysłowych zostanie zaburzony, wpłynie to na nieprawidłowy rozwój społeczno-emocjonalny dziecka, a także na zdolność efektywnego uczenia się. Kształtowanie integracji sensorycznej rozpoczyna się już w okresie płodowym, natomiast najbardziej wzmożony rozwój przypada na pierwsze trzy lata życia dziecka. W pełni rozwinięta integracja pojawia się mniej więcej w wieku siedmiu lat.
Zaburzenia mogą wystąpić na skutek uszkodzenia narządów zmysłów, czyli w przypadku niedosłuchu lub też wady wzroku, ale nierzadko są przykrymi konsekwencjami nieprawidłowego prowadzenia ciąży, czyli spożywania nadmiernej ilości leków, stosowania używek bądź funkcjonowania w przewlekłym stresie. Mogą także wystąpić w momencie gdy następuje przedwczesny poród lub cesarskie cięcie, jak i w przypadku nieprawidłowego sposobu wychowywania dziecka i ograniczania jego naturalnych potrzeb.
Objawy
Podstawą diagnozy zaburzeń integracji sensorycznej, jest własna obserwacja zachowań dziecka w różnorakich codziennych sytuacjach. Jednym z wielu objawów jest nadwrażliwość malucha na bodźce sensoryczne, która może objawiać się w dwojaki sposób: unikanie określonych pokarmów czy ubrań lub silne emocjonalne reakcje na hałas, to symptomy nadmiernej wrażliwości na takie bodźce, zaś brak reakcji na odczuwanie zimna czy bólu to z kolei objawy zbyt małej wrażliwości.
Problemy z koncentracją i częste rozpraszanie się dziecka to również nieprawidłowość, którą należy wziąć pod uwagę – warto także przeanalizować poziom koordynacji ruchowej, który czasami występuje pod postacią częstych potknięć czy słabej równowagi (w tym kontekście nierzadko obserwowany jest strach przed różnego rodzaju huśtawkami), a w innych przypadkach charakteryzuje się trudnościami w samodzielnym ubiorze, czy kłopotami przy używaniu nożyczek lub nawet rysowaniu. Niepokojący jest też zbyt zróżnicowany poziom aktywności ruchowej, czyli nadpobudliwość bądź też zbyt szybkie przemęczanie się.
Trudności wiążące się z rozwojem mowy takie jak brak płynności lub pomijanie określonych głosek, czy problemy społeczne, takie jak zachowania agresywne bądź izolowanie się jako naturalna reakcja występująca przy okazji nowych sytuacji (np. spotkań) to także sygnały mogące świadczyć o zaburzeniach integracji. Gdy dodatkowo występują problemy z zaśnięciem, trudności w samodzielnym spożywaniu pokarmów (w szczególności tych wymagających żucia) czy odróżnianiu prawej strony od lewej, a także problemy z wyczuciem odległości, wskazana jest konsultacja ze specjalistą.
Co dalej?
Po konsultacji z lekarzem rodzinnym oraz psychologiem, dziecko przechodzi szereg testów mających pomóc postawić diagnozę. Wcześnie wykryte zaburzenia można wyeliminować już po rocznej terapii – najczęściej uczestniczą w niej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, ale możliwe jest leczenie nawet niemowlaków. Oprócz terapii w poradni specjalistycznej, z każdym dzieckiem trzeba pracować indywidualnie, w domu. Należy dostarczyć mu odpowiedniej ilości konkretnych bodźców sensorycznych na drodze edukacyjnej zabawy; takie mechanizmy powodują, że zaburzona integracja znacznie się poprawia, a procesy nerwowe stają się silniejsze i skuteczniejsze dzięki czemu możliwy jest normalny rozwój dziecka.
W przypadku podejrzenia zaburzeń integracji sensorycznej u naszych pociech, warto zgłosić się do lekarza i opracować plan terapii, bowiem wczesna reakcja gwarantuje całkowite zniwelowanie przykrych konsekwencji takiej nadwrażliwości.